Probiyotikler, Prebiyotikler ve Sinbiyotikler Kardiyovasküler Hastalıkların Önlenmesine ve Tedavisine Yardımcı Olabilir Mi?

Bilim insanları kardiyovasküler hastalıkları (KVH); koroner arter hastalıkları (angina ve miyokard enfarktüsü), inme, hipertansif kalp hastalıkları, kardiyomiyopati, venöz tromboz, aritmi ve tromboembolik hastalık olmak üzere kalbi veya kan damarlarını içeren durumlar olarak tanımlamışlardır. KVH tablosu altta yatan mekanizmalara bağlı olarak değişebilmektedir.

KVH, kötü beslenme veya sigara içme gibi çeşitli yaşam tarzı faktörleri ile ilişkili olabilir. Ayrıca yüksek tansiyon, yüksek kolesterol seviyeleri, obezite ve kan trombositlerinin hiperaktivasyonu ile de ilişkili bulunmuştur. Yapılan araştırmalar 2015 yılında dünya çapında yaklaşık 18 milyon insanın ölümden KVH'lerin sorumlu olduğunu göstermiştir. Uzmanlar, KVH yönetiminin mutlak terapötik müdahale veya ilaç profilaksisi gerektirmediğini vurgulamaktadırlar. Örneğin, meyve ve sebze tüketiminin artırıldığı bir diyetin, plazma kolesterol seviyesini düşürmek ve kan trombosit aktivasyonunu inhibe etmek de dahil olmak üzere çeşitli mekanizmalar yoluyla KVH riskini azaltabileceği bilinmektedir. Bununla birlikte, bu tür bir diyet değişikliği, bağırsaklarda mikrobiyal ve metabolik değişiklikler yaparak, KVH dahil olmak üzere bazı fizyolojik ve patolojik değişikliklere neden olabilir. Bağırsak mikrobiyotası bileşiminin aterojenez, tromboz, kronik kalp rahatsızlıkları ve arteriyel hipertansiyon ile ilişkili olduğu bulunmuştur ve bu ilişki yakın zamanda yapılan bir meta-analizde belirtilmiştir.

Genellikle fonksiyonel gıdalar olarak adlandırılan diyet takviyeleri, kardiyovasküler hastalıklarla ilişkili çeşitli risk faktörlerine karşı faydalı etkiler sağlayabilir. Uzmanlar, KVH’nin önlenmesi ve tedavisinde önemli diyet bileşenleri olarak probiyotik, prebiyotik ve simbiyotik takviyelerin rolü hakkındaki bilginin azlığına dikkat çekmektedirler. Bir araştırma makalesinde probiyotiklerin reaktif oksijen türlerinin üretimini ve oksidatif stresi azaltabileceği gösterilmiştir. Özellikle probiyotiklerin kardiyovasküler hastalıklar üzerindeki etkisi ile ilgili olmak üzere bu takviyelerle ilgili araştırmalar son zamanlarda katlanarak büyümüştür. 2014-2020 yılları arasında 201 makale, 2009-2013 yıllarında arasında ise probiyotikler ve kardiyovasküler hastalıklar üzerine 63 makale yayınlanmıştır.

KVH Üzerindeki Probiyotikler ve Mekanizmaları

Bu derlemenin amacı, probiyotikler, prebiyotikler ve sinbiyotikler üzerine yapılan araştırmalar son yıllarda katlanarak artmasına rağmen, özellikle kalp ve damar hastalıklarının önlenmesi ve tedavisinde probiyotiklerin, prebiyotiklerin ve sinbiyotiklerin rollerinin tartışılmasıdır. Kardiyovasküler hastalıklarda probiyotiklerin etki mekanizmaları henüz tam olarak açıklanamamıştır. Probiyotiklerin kolesterol seviyelerini düşürerek, safra tuzu sentezini ve safra asidi dekonjugasyonunu artırarak KVH'ye karşı koruma sağlayabileceği öne sürülmüştür. Çalışmada prebiyotikler ve sinbiyotikler için de benzer etkiler gözlemlenmiş olmakla birlikte probiyotiklerin ayrıca anti-oksidatif, anti-trombosit ve anti-inflamatuar özelliklere sahip olduğu bildirilmiştir. Probiyotikler sadece in vitro ve hayvan modellerinde değil, aynı zamanda probiyotiklerle takviyenin KVH risk faktörlerini azalttığı insanlarda da etki göstermiştir. Ek olarak araştırmacılar, ticari probiyotiklerin, prebiyotiklerin ve sinbiyotiklerin özelliklerinin belirsizliğini korumaya devam ettiğini belirtmişlerdir. Ayrıca bu maddelerin KVH’nin önlenmesi ve tedavisinde kullanılabilmesi için daha fazla deneysel araştırmaya ihtiyaç olduğuna dikkat çekmişlerdir. Bununla birlikte, bu tür bir takviyenin KVH'lerin önlenmesi ve tedavisinde fayda sağlayıp sağlamadığı kesin olarak ifade edilemese de araştırmacılar bugüne kadar gerçekleştirilen klinik çalışmaların, diğerlerinin yanı sıra PubMed ve Scopus dahil olmak üzere uluslararası veri tabanlarında kaydedilen herhangi bir yan etkisini tanımlamadığına dikkat çekmişlerdir.